Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

ԼՈՒՐԵՐ: Հրատապ խնդիրներ աշխարհում

ԵՊԲՀ. Սեռով պայմանավորված հղիության ընդհատումները՝ ժողովրդագրական հիմնախնդիր

ԵՊԲՀ. Սեռով պայմանավորված հղիության ընդհատումները՝ ժողովրդագրական հիմնախնդիր

Սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումները, չնայած կատարված մի շարք հետազոտությունների, ձեռնարկված քայլերի, օրենսդրական կարգավորումների,հանրային արդի հիմնախնդիրներից մեկն է շարունակում մնալ:

Վիճակագրության տվյալների համաձայն՝ սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատման երևույթը բնորոշ է բազմաթիվ երկրների, օրինակ՝ Հնդկաստանին, Չինաստանին, իսկ մեր տարածաշրջանում՝ Հայաստանին, Վրաստանին, Ադրբեջանին:

Սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատման դեպքերը հայաստանյան պայմաններում նոր երևույթ չեն: Քննարկումները երևույթի՝ ժողավրդագրական հետևանքների, հնարավոր պատճառների վերաբերյալ շատ են, սակայն դեռևս բավականաչափ չի գիտակցվում այն սոցիալ-հոգեբանական պայմանները և միջավայրը, որը ստեղծվում է ընտանիքում, և որի արդյունք է դառնում հղիության սելեկտիվ ընդհատումը:

«Հերացի» վերլուծականի դիտարկմամբ` սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումը բավականին մեծ տարածում ունի հայ հասարակությունում, այն հաճախ դիտվում է որպես ընտանիքում ցանկալի երեխաների սեռերի պլանավորման հասարակ և հասանելի միջոց, սակայն երևույթի իրական ծավալները դժվար է գնահատել, քանի որ դրանց որոշ մասը մնում է ստվերում՝ իրականացվելով ոչ միայն բժշկական հաստատություններում, այլ տնային պայմաններում՝ դեղերի միջոցով:

Համաձայն հայաստանյան հետազոտությունների՝ տղա երեխային նախապատվություն տալն ունի բազմաթիվ պատճառաբանումներ, և դրանց արմատներն ավելի շուտ մշակութային, սոցիալ-հոգեբանական և տնտեսական բնույթի են: «Տղա երեխան ազգը, տոհմը շարունակողն է»,  «տղան ծնողների ապագա կերակրողն է», մոտեցումներն հանդիսանում են ծնողների համար տնտեսապես ապահովված լինելու, խնամք և աջակցություն ստանալու հիմնական գրավականը: Դեռ ավելին, տղա երեխա ունենալը հաճախ կապում են տղամարդու կերպարի, հեղինակության և ինքնագնահատականի կայացման հետ:

Ակնհայտ է, որ վերոնշյալ պատճառները չեն կարող հանդիսանալ իրական և հիմնավոր՝ աղջիկ երեխաներին սեռով պայմանավորված խտրականության ենթարկելու և կանանց իրավունքները խախտելու համար:

Միևնույն ժամանակ, մարդիկ, և հատկապես կանայք, բավականաչափ տեղեկացված չեն սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումների հետևանքների մասին, թե՛ կնոջ առողջության և բարեկեցության, թե՛ երկրի ժողովրդագրական և սոցիալ-հոգեբանական վիճակի տեսանկյունից:

Խնդրի թվային արտացուլումն է սեռերի հարաբերակցության գործակիցը, որի  տևական շեղումը կարող է հանգեցնել սեռերի փոխհարաբերության խախտմանը, արդյունքում՝ ամուսնությունների թվի կրճատմանը և, հետևաբար ծնելիության էլ ավելի նվազմանը: Սեռերի միջև բնական հարաբերակցությունը ծնվելիս կազմում է 100 աղջկա դիմաց 102-106 տղա:  

Հայաստանում, նորածինների սեռերի հարաբերակցության միջին գործակիցը 2018-2020թթ. կազմել է 111 տղա 100 աղջկա նկատմամբ, սակայն որոշ մարզերում՝ Գեղարքունիքում և Արագածոտնում այն զգալի տարբերվում է հանրապետության միջինից՝ կազմելով համապատասխանաբար 123 և 117:

Փոխհարաբերության շեղումը, հատկապես ակներև է ըստ ծննդի կարգի դիտարկելիս: Այսպես, երրորդ երեխայի դեպքում գործակիցը կազմում է բավականին բարձր՝ 123:

Խնդրի արդիականության նվազեցման նպատակով, 2014-2017թթ.  իրականցվեցին գործնական միջոցառումներ՝ ուղղված սելեկտիվ աբորտների թվի կրճատմանը. մշակվեց և ներդրվեց համապատասխան օրենսդրական կարգավորում, իրականացվեց սելեկտիվ աբորտների դեմ պայքարի 2015-2017 թվականների գործողութունների ծրագիրը, որը զուգորդվեց հանրային իրազեկման լայնածավալ աշխատանքներով՝ ուղղված երեխաների արժևորմանը:

Հարկ է նշել, որ, հետևողական միջոցառումների արդյունքում, նորածինների սեռերի անհամամասնությունների գործակիցը վերջին տարիներին զգալի կրճատվել է, 2021 թվականին կազմել է 100 աղջկա դիմաց 109 տղա, ինչը նշանակում է տարեկան միջինում շուրջ 200 ապագա մայր ավել է ծնվել ծրագրերի իրականացման հաջորդող տարիներին:

Հաղթահարման ճանապարհին ձեռք բերված արդյունքների պահպանման և հետագա զարգացումների ապահովման համար անհրաժեշտ է շարունակել ծրագրային միջոցառումների շարքը՝ ներգրավելով մասնագետներ կրթական, իրավական, առողջապահական, սոցիալ-հոգեբանական աջակցության ոլորտներից, ինչպես նաև միջազգային և հասարակական կազմակերպություններից: Այս գործընթացում հատկապես մեծ է զանգվածային լրատվական միջոցների և սոցիալական ցանցերի դերը՝ երևույթի դեմ պայքարի, հասարակության հետ հաղորդակցվելու,  համապատասխան կարծիք ձևավորելու և կարծրատիպերի համակարգը փոփոխելու նպատակով:

Սկզբնաղբյուր. ԵՊ բժշկական համալսարան
med-practic.com կայքի ադմինիստրացիան տեղեկատվության բովանդակության համար

պատասխանատվություն չի կրում
Loading...

 

Հետևե′ք մեզ ֆեյսբուքում

  ԽՄԲԵՐ   ԷՋԵՐ      

Med-Practic.com
Med-Practic Հոգեկան
առողջություն
 
Կլինիցիստ Գիտական
բժշկություն
Ոչ ավանդական
բժշկություն
 
ԳԼԽԱՎՈՐ
ԷՋ
Կոսմետոլոգիա Սեռական
առողջություն
 
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին
ԵՊԲՀ. Թերսնուցման և ճարպակալման կրկնակի բեռը. Անդրադարձ՝ անառողջ սննդի օգտագործման հետևանքներին

Հայտնի միջազգային “The Lancet” պարբերականում վերջերս հրապարակված նյութի համաձայն` աշխարհում այժմ 1 միլիարդից ավելի մարդ ապրում է «ճարպակալում» ախտորոշմամբ...

ԼՈՒՐԵՐ: Ճարպակալում, նիհարում Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում
ԵՊԲՀ. Կապույտ հազի դեպքերի թվի անսովոր աճը՝ Հայաստանում և աշխարհում

Ըստ հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից հրապարակված տվյալների՝ 2023թ.-ի դեկտեմբերին Եվրոպական Միության անդամ մի շարք...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք
ԵՊԲՀ. Միջազգային առողջապահական կանոնները՝ համաճարակների դեմ պայքարի հիմնարար սկզբունք

1951թ.-ին ԱՀԿ անդամ պետությունները հրապարակել են Միջազգային սանիտարական նորմերի վերաբերյալ առաջին կանոնակարգը։ Դրանք հիմնականում ներառում էին...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում
ԵՊԲՀ. JN.1 վիրուսի տարածվածությունն արագորեն աճում է ամբողջ աշխարհում

Ըստ Հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնի կողմից աշխարհում տիրող կորոնավիրուսային համավարակի վերաբերյալ հունվարի 12-ին հրապարակած վերջին վիճակագրական տվյալների...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում
ԵՊԲՀ. Չարորակ նորագոյացությունների գրեթե կեսը հայտնաբերվում են հիվանդության III-IV փուլերում

Համաձայն բժշկագիտության ժամանակակից տվյալների՝ քաղցկեղների 30-50%-ը կարելի է կանխարգելել, եթե վերացվեն ռիսկի գործոնները և իրականացվեն ապացույցների վրա հիմնված մի շարք կանխարգելման ռազմավարություններ...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է
ՀՀ ԱՆ. Աշխարհում կարմրուկի առումով համաճարակային իրավիճակն անբարենպաստ է

Առողջական ծայրահեղ ծանր վիճակով 1 տարեկան 8 ամսական երեխա է հոսպիտալացվել, ում մոտ ախտորոշվել է կարմրուկ: Փոքրիկն ունեցել է ուղեկցող մի շարք հիվանդություններ...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար
ԵՊԲՀ. Արհեստական լույսը և աղմուկը` անտեսված վտանգներ առողջության համար

Համաձայն բրիտանական հայտնի “The Guardian” պարբերականում հրապարակված նյութի՝ Լորդերի պալատը կոչ է անում ստեղծել հատուկ խորհրդատվական խմբեր՝ աղտոտող նյութերի դեմ պայքարելու համար...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում
ԵՊԲՀ. Մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կլինի աֆրիկյան տարածաշրջանի մի շարք երկրներում

Թեև աշխարհում 2000 թվականից մալարիայի հիվանդացությունը զգալիորեն նվազել է, այն շարունակում է մնալ բազմաթիվ երկրների հանրային առողջապահության գերակա խնդիրներից մեկը...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն
ԵՊԲՀ. Ուրբանիզացիան՝ մարդու ապրելակերպի, սոցիալական վարքագծի և առողջության զգալի փոփոխություններին նպաստող գործոն

Ժողովրդագրության ուսումնասիրման հիմնական թիրախներից է բնակչության դինամիկան, որի մի մասն է կազմում ուրբանիզացիան՝ ազգաբնակչության կենտրոնացումը քաղաքներում:  Վերջինս նպաստում է...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք
ԵՊԲՀ.Դեղերի գերսպառումը՝ մարդկանց առողջության սպառնալիք

Ըստ միջազգային «The Economist» հայտնի պարբերականում վերջերս հրապարակված հոդվածի՝ բազմաթիվ մարդիկ չափից շատ դեղ են օգտագործում...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք
Ալկոհոլի չարաշահման դեմ պայքարը կարող է փրկել 5000 մարդու կյանք

Մարդու առողջության ձևավորման հիմնական դերակատարն է կենսակերպը, որն էլ իր հերթին մեծապես կախված է առօրյայում հանդիպող ռիսկի գործոններից: Հիվանդության զարգացման ռիսկի գործոնների դեմ արդյունավետ...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ
ԵՊԲՀ. Ծերացող մոլորակ. ժողովրդագրական նոր ռումբ

Բնակչության ծերացումը անկասկած համարվում է 21-րդ դարի հիմնական ժողովրդագրական խնդիրը, ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրների համար...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Եվրոպական երկրների առողջապահական համակարգերը՝ ճգնաժամի նախաշեմին
ԵՊԲՀ. Եվրոպական երկրների առողջապահական համակարգերը՝ ճգնաժամի նախաշեմին

Տասնամյակներ շարունակ Արևմտյան Եվրոպայի ազգային առողջապահական համակարգերը լայնորեն գովազդվել են որպես լավագույնն աշխարհում...

Հրատապ թեմա Աշխարհում
ԵՊԲՀ. Սթրեսն աշխատավայրում. 21-րդ դարի առողջապահական համաճարակը
ԵՊԲՀ. Սթրեսն աշխատավայրում. 21-րդ դարի առողջապահական համաճարակը

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով՝ ներկայում սթրեսն ավելի տարածված է, քան նախկինում և հանդիսանում է «21-րդ դարի առողջապահական համաճարակը»։ Ըստ վիճակագրական տվյալների...

Հրատապ թեմա Աշխարհում ԼՈՒՐԵՐ: Սթրես

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ