ԱՐՄԵՆ ՍՈՂՈՅԱՆ. Դեղամիջոցների գովազդման խնդրի կարգավորումը Հայաստանում, առկա թերությունները

Հայաստանում դեղամիջոցների գովազդման խնդրի կարգավորման, այդ բնագավառում կատարված վերափոխումների և առկա թերությունների մասին զրուցեցինք ՀՀ առողջապահության նախարարության աշխատակազմի Լիցենզավորման գործակալության պետ Արմեն Սողոյանի հետ։

– Պարոն Սողոյան, ինչպե՞ս է հիմնավորվում դեղամիջոցների գովազդի նկատմամբ սահմանափակումների կիրառումը առհասարակ և հատկապես` լրատվամիջոցներում։

– Առողջապահության ոլորտի ներկայացուցիչները` կազմակերպությունները, մասնագետները և ծառայություններից օգտվողները գտնվում են տեղեկատվության տիրապետման տարբեր հարթություններում: Այսինքն. ծառայություն մատուցողը չափազանց տարբերվում է օգտվողից` ծառայության մասին իր ունեցած տեղեկատվությամբ, հետևաբար. այստեղ չարաշահման բավական մեծ պոտենցիալ կա, որը և զսպելու համար տարբեր մեխանիզմներ են կիրառվում։ Քանի որ գովազդի արդյունքում դեղորայքի ոչ ճիշտ օգտագործումը կարող է վնաս հասցնել մարդկանց, նախատեսված է, որ այս ոլորտում գովազդը պետք է ենթարկվի որոշակի պայմանների, ունենա առանձնահատկություններ։ Դրանք հստակ ներկայացված են թե´ օրենքում, թե´ կառավարության որոշման մեջ։ Եթե դեղատոմսով բաց թողնվող դեղ է, առահասարակ գովազդ չի թույլատրվում, առանց դեղատոմսի բաց թողնվողների դեպքում՝ միայն թույլտվություն ստանալուց հետո։

–    Ինչպե՞ս է կազմակերպվում թույլտվություն ստանալու գործընթացը, վերահսկողությունը։

–    Առհասարակ, կառավարության մոտեցումն այն է, որ նախարարության յուրաքանչյուր ստորաբաժին զբաղվի իր գործով, այսինքն՝ գործակալությունները պետք է ծառայություն մատուցեն, նախարարության հիմնական ապարատը պետք է իրականացնի քաղաքականության մշակումը և իրականացումը, իսկ տեսչությունները պետք է ստուգումներ իրականացնեն։ Սրան զուգահեռ պետք է հնարավորինս պարզեցվեն և հեշտացվեն մատուցվող ծառայություններից օգտվելու հնարավորություննրը, սա վերաբերում է նաև գովազդի թույլատվությանը։ Օրինակ. նախկինում լրատվամիջոցներում գովազդ ներկայացնելու համար տեքստը համաձայնեցվում էր նախարարության հետ, սակայն հետագայում նպատակահարմար համարվեց սահմանել չափորոշիչներ և հետևել դրանց կատարմանը։ Հիմա անհամեմատ հեշտացել է գովազդի թույլտվություն ստանալու գործընթացը։

–    Այսինքն՝ այդ գործընթացի հետ լրատվամիջոցը գործ չունի, այլ միայն գովազդատու՞ն։

–    Լրատվամիջոցը գործ ունի այնքանով, որքանով պետք է տեղյակ լինի դեղամիջոցի գովազդի համար գովազդատուի նախարարության կողմից թույլտվության համապատասխան լիցենզիա ունենալու մասին։

–    Արդյո՞ք նույն սահմանափակումները պետք է կիրառվեն նաև մասնագիտական ԶԼՄ-ում գովազդի դեպքում, այսինքն՝ այն պարբերականներում, որոնց սպառումն իրականացվում է բացառապես բժիշկների շրջանում։ Ո՞րն է Ձեր մոտեցումը։

–    Այդ տարբերությունը պետք է ինչ-որ նորմատիվ ակտով սահմանվի, իսկ մեզ մոտ մասնագիտական ամսագրի համար դեռևս նման սահմանում, առանձնացում չկա։ Օրենքը գործում է բոլոր տեսակի լրատվամիջոցներում գովազդի համար։ Իհարկե, կան երկրներ, որտեղ տարբերակված է։ Սկզբունքորեն ճիշտ կլինի, որ պահանջները տարբեր լինեն, քանի որ մասնագիտական պարբերականներում գովազդն այն վտանգը չի ներկայացնում, ինչի հետևանքով դրվում են սահմանափակումները, հակառակը. դեղամիջոցների մասին լրացուցիչ տեղեկատվությունը կնպաստի բժիշկների իրազեկմանը։

–    Ենթադրվում է, որ կա օրենսդրական բաց։ Ըստ Ձեզ՝ այն լրացնելու գործում ովքե՞ր են շահագրգիռ կողմերը։

–    Ցանկացած օրենսդրական բաց լրացնելը ենթադրում է բավական մեծ էներգիայի ներդրում, որը պետք է անեն այն կազմակերպությունները, որոնց շահերից դա բխում է։ Այսինքն՝ եթե գովազդատուները ցանկանան նախաձեռնություն ցուցաբերել, կլինեն կառույցներ, որոնք դրանց ընթացք կտան։ Հասարակական կազմակերպությունները, կուսակցությունները հենց նրա համար են, որ որոշակի շերտերում ձևավորված պահանջարկը կարողանան հասկանալ, ձևակերպել, ներկայացնել համապատասխան պետական կառույցներին։

–    Դեղամիջոցներ գովազդում են նաև բժշկական ներկայացուցիչները տարբեր բուկլետներով, տեղեկատուներով… Նրանց համար ի՞նչ սահմանափակումներ են գործում։

–    Վերջերս հենց այդ հարցի հետ կապված պաշտոնական պարզաբանում է եղել, որը նորմատիվ փաստաթուղթ է։ Ըստ այդ փաստաթղթի` ինչը կհամարվի գովազդ, կիրականացվի միայն համապատասխան թույլտվություն ունենալուց հետո։ Ոլորտի կանոնակարգումը տարեցտարի ավելի է կատարելագործվում, սակայն դեռ անելիքներ շատ կան։

–    Պայքարի ի՞նչ մեխանիզմներ կան թաքնված գովազդի դեմ։

–    Համաձայն եմ՝ թաքնված գովազդն այսօր առկա է։ Առաջիկայում այդ հարցն էլ կկանոնակարգվի:

–    Ինչպե՞ս է կազմակերպվում հետլիցենզիոն վերահսկողությունը։ Օրինակ՝ ատամնաբուժարանը ստացավ լիցենզիա, սկսեց գործել, ի՞նչ պարբերականությամբ և ինչպե՞ս է իրականացվում չափորոշիչների հետագա պահպանումը։

–   Նախարարի հրամանով պարբերաբար վարչական վարույթներ են հարուցվում և այդ շրջանակում ուսումնասիրություններ են իրականացվում, որոնց արդյունքում հայտնաբերված թերություններին համապատասխան ընթացք է տրվում: Կա նաև, թեժ գիծ, որով ստացված ահազանգերին անմիջապես արձագանք է լինում։ Եվ ամենակարևորը` ավարտվում է լիցենզավորված կազմակերպությունների արխիվի համապատասխան ծրագրով թվայնացումը, ինչի արդյունքում` փաստաթղթային մոնիտորինգի իրականացմամբ, հնարավոր կլինի կանխել չարաշահումների մեծ մասը և տեղում ուսումնասիրություններ կատարելու անհրաժեշտություն ավելի քիչ կլինի։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ