Հիշարժան տարեթվեր
Դեկտեմբերի 25-ը Քրիստոսի ծնունդը` արևմտյան քրիստոնյաների մոտ
Սուրբ Ծնունդը համարվում է մեծ տոն, որը հաստատվել է ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան` Բեթղեհեմում: Քրիստոսի ծնունդը քրիստոնեական կարևորագույն տոներից է և դարջել է պետական տոն աշխարհի ավելի քան 100 երկրներում: Դեկտեմբերի 25-ին Քրիստոսի ծնունդը նշում են ոչ միայն կաթոլիկները, այլև աշխարհի շատ երկրների ուղղափառները, լյութերականները և այլ բողոքական խմբեր:
Քրիստոնյաների կողմից Ծնունդը նշելու առաջին հիշատակումները սկսում են IV դարից: Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան իրական տարեթվի հարցը վիճելի է և եկեղեցական հեղինակությունների կողմից միանշանակորեն չլուծված: Հնարավոր է, դեկտեմբերի 25-ի ընտրությունը պայմանավորված է այդ օրը եկող հեթանոսական արևային տոնի հետ՝ «Անհաղթահարելի Արևի ծնունդը», որը Հռոմում քրիստոնեություն ընդունելուց հետո համալրվեց նոր բովանդակությամբ:
Ժամանակակից վարկածներից մեկի համաձայն՝ տարեթվի ընտրությունը տեղի է ունեցել վաղ քրիստոնյաների կողմից Աստվածային մարմնավորման և Զատիկի համաժամանակյա տոնակատարության ժամանակահատվածի տրամաբանությամբ: Համապատասխանաբար այդ տարեթվին (մարտի 25) ավելացնելով 9 ամիս, Ծնունդը դառնում է ձմեռային արևադարձի օրը: Քրիստոսի Ծննդյան տոնն ունի նախնական տոնակատարության 5 օր (դեկտեմբերի 20-24) և 6 օր՝ ետտոնակատարության:
Տոնի նախօրեի երեկոյան` դեկտեմբերի 24-ին խիստ, հատուկ պասի են հետևում, որը ստացել է «ճրագալույց» անվանումը, քանի որ այդ օրը սննդի մեջ օգտագործվում է սերմնահյութ՝ ցորենի կամ գարու հատիկներ պարունակող մեղր: Ավանդույթի համաձայն` ճրագալույցի պասն ավարտվում է այն ժամանակ, երբ երկնքում հայտնվում է առաջին երեկոյան աստղը: Տոնական երեկոյին հիշվում են նոր կտակարանային մարգարեություններն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են Փրկչի ծննդին: Ծննդյան ժամերգությունները կատարվում են երեք անգամ՝ արևածագին և երեկոյան, որը խորհրդանշում է Քրիստոսի Ծնունդը` Հոր Աստծո արգանդում, Աստվածամոր փորում և յուրաքանչյուր քրիստոնյայի հոգում:
XIII դարում` սուրբ Ֆրանսիսկո Ասսիզսկի ժամանակ, սովորույթ էր տաճարներում երկրպագման համար մսուրներ դնել, որոնցում տեղադրվում էր մանուկ Հիսուսի կերպարը: Ժամանակի ընթացքում Ծննդից առաջ մսուրներ սկսեցին դնել ոչ միայն տաճարներում, այլև տներում: Տնային ապակեպատ արկղերի մակետները ներկայացնում են քարանձավը, իսկ մսուրներում պառկած է Մանուկ Հիսուսը: Նրա կողքին Աստվածամայրն է, Հովսեփը, հրեշտակը, երկրպագման եկած հովիվները, նաև կենդանիներ՝ ցուլ, ավանակ և այլն: Ներկայացվում են նաև ամբողջական տեսարաններ ժողովրդական կյանքից` սուրբ ընտանիքի հետ մեկտեղ ժողովրդական հագուստով գյուղացիների:
Եկեղեցական և ժողովրդական ավադույթները ներդաշնակ միահյուսվել են Ծննդյան տոնակատարության մեջ: Կաթոլիկ երկրներում շատ հայտնի է երիտասարդների և երեխաների երգերով ու բարի ցանկություններով տնետուն շրջելու սովորույթը։ Շրջողներն ի պատասխան ստանում են նվերներ՝ երշիկ, բոված շագանակներ, ձվեր, բլիթներ, քաղցրավենիք: Ժլատ տերերին ծաղրում են և նրանց ահաբեկում աղետներով: Այս ամենի ժամանակ մասնակիցները դիմակավորվում են կենդանիների մորթիներով, իսկ նրանց ուղեկցում են երգն ու ուրախությունը:
Նման սովորույթը բազմիցս քննադատվել է եկեղեցական իշխանությունների կողմից` որպես հեթանոսական, որին հետևել է սովորույթի ուժի աստիճանաբար պակասելը ու ավանդական դարձել միայն հարազատների, հարևանների ընկերների մոտ այցելելը։
Ծննդյան տոներին Արևի հեթանոսական պաշտամունքի վերապրուկների մասին վկայում է տանը արարողակարգային կրակ վառելու ավանդույթը՝ «սուրբ ծննդյան ճղոնը»: Հետևելով հանդիսավոր արարողակարգերի՝ տուն էին բերում, վառում՝ միաժամանակ աղոթելով ու խաչ անելով (փորձ` հաշտեցնելու հեթանոսական արարողակարգը քրիստոնեական կրոնի հետ):
Փայտի կտորը ծածկում էին ցորենով, վրան լցնում մեղր, գինի և կարագ, վրան դնում սննդի կտորներ ու դրան դիմում որպես կենդանի էակի` պատվին բարձրացնելով գինու գավաթներ: Ծննդյան տոնակատարության ժամանակ սովորույթ էր կտորներ բաժանել` «Ծննդյան հացը», հատուկ անհամ նշխարներ, Ադվենտի ժամանակ տաճարներում օծված։ Դրանք ուտում էին ինչպես տոնական սեղանից առաջ, այնպես էլ տոնի հետ կապված միմյանց շնորհավորանքների և ողջույնների ժամանակ:
Ծննդյան տոնի բնորոշ տարրը տանը զարդարված եղևնի դնելու սովորույթն է: Այս հեթանոսական ավանդույթը ծնվել է գերմաներենով խոսող ազգերի մոտ, որոնց արարողակարգերում եղևնին կյանքի և պտղաբերության խորհրդանիշն էր:
Կենտրոնական և Հյուսիսային Եվրոպայի ժողովուրդների մոտ` քրիստոնեության տարածմանը զուգընթաց, գույնզգույն գնդերով զարդարված եղևնին նոր խորհրդանիշ է ձեռք բերել, որով զարդարել են բնակարանը դեկտեմբերի 24-ից՝ որպես առատ պտուղներով դրախտի ծառի խորհրդանիշ:
Կարդացեք նաև
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) ականջի և լսողության առողջության պահպանմանը նվիրված հատուկ օր է սահմանել: Մարտի 3-ին նշվում է ականջի և լսողության առողջության միջազգային...
Հազվադեպ հիվանդություններով հիվանդների միջազգային օրը նշվում է EORORDIS բացառիկ հիվանդությունների ուսումնասիրման Եվրոպական կազմակերպության կողմից...
Աշխարհում գոյություն ունի հանցանքներից տուժածների օգնության մինչև 200 ծրագիր: 1990թ. փետրվարի 22-ին Անգլիայի կառավարությունը հրապարակեց «Հանցագործությունների զոհերի խարտիան» (Victim’s Charter: Statement of Victims of Crime): Այդ օրվանից ամբողջ...
ՄԱԿ-ը ձգտում է բոլորի համար սոցիալական բարեկեցության և սոցիալական արդարության հաստատմանը (Martin Lehmann, Shutterstock)...
Արմեն Լևոնի Անանյանի Գրողների միության նախագահության օրոք որոշում կայացվեց Հայաստանում փետրվարի 19-ն ընդունել որպես գիրք նվիրելու օր: Այս ավանդույթի վերականգնման մասին հայտարարվեց 2008 թ., նշելով, որ տոնակատարության...
Բարեսրտությունը և նրբազգացությունը ոչ միայն բառեր են, այլև կյանքի իմաստ են: Բարության ինքնաբուխ դրսևորման օրը (Random Acts of Kindness Day) միջազգային բարեգործական կազմակերպությունների ոչ վաղ անցյալի...
Փետրվարի 14-ը ոչ պաշտոնական, բայց մասնագիտական շրջանակում լայնորեն նշվող ծրագրավորողի օրն է: 1946 թ. փետրվարի 14-ին գիտական աշխարհին և բոլոր հետաքրքրվածներին ցուցադրվեց առաջին՝ իսկապես աշխատող...
Հատկանշական է, որ Սուրբ Վալենտինի օրվա նախօրեին այս մասնագիտական տոնն է նշվում՝ Ամուսնության գործակալությունների միջազգային օրը (International Day of Marriage Agencies)...
Փետրվարի 11-ը միջազգային օրացույցում նշված է որպես Հիվանդի համաշխարհային օր: Այդ որոշումը սոցիալական քայլ է` ուղղված աջակցելու մարդկանց, ովքեր հայտնվել են հիվանդի կարգավիճակում...
Փետրվարի 9-ը Ատամնաբույժի միջազգային օրը նշելը աստիճանաբար դառնում է հայտնի ամբողջ աշխարհում: Կարելի է ենթադրել, որ կան ազդու պատճառներ ատամի բժիշկների մասնագիտական տոնը սուրբ Ապոլլոնիայիի...
Քաղցկեղային հիվանդությունների դեմ պայքարի միջազգային օրը (World Cancer Day) ամենամյա միջոցառում է, որը կազմակերպվում է Միջազգային հակաքաղցկեղային միության կողմից (International Union Against Cancer, UICC)` սկսած...
Սուրբ Սարգիսը Հայաստանի Հանրապետությունում ամեն տարի նշվող ազգային տոն է, որը նշվում է հունվարի վերջին կամ փետրվարի առաջին կեսին...
Ամեն տարի հունվարի վերջին կիրակին նշվում է բորոտությամբ տառապող հիվանդների օգնության համաշխարհային օրը: Նրա նպատակը ոչ միայն բժշկական, այլև լայն համաշխարհային հասարակայնության, վարչական կառավարման օրգանների, հասարակական...
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
- Ժողովրդական դեղամիջոցներ
- Հղիություն. 4-րդ ամիս
- Հղիություն. 7-րդ ամիս
- Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
- Հղիություն. 6-րդ ամիս
- «Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
- Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
- Ընկերության մասին
- Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
- Ամուսնական առաջին գիշերը
- Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
- Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
- Դդում
- Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
- Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
- Սեռական գրգռում
- Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
- Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
- Չիչխանի օգտակար հատկությունները
- Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
- Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
- Դիմակներ` մազերի համար
- Հղիություն. 1-ին ամիս
- Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
- Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
- Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
- Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
- Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
- Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
- Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
- Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
- ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
- Իրիդիոսքրինինգ
- Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն